TÜKETİCİLERİ ALDATAN KARANLIK TASARIMLAR
Uluslararası Tüketiciyi Koruma ve Uygulama Ağı (ICPEN) ve Küresel Gizlilik Uygulama Ağı (GPEN) tarafından bu yıl yapılan bir tarama, abonelik hizmetlerinde "karanlık ticari tasarımlar" olarak adlandırılan yöntemlerin yaygın olarak kullanıldığını ortaya koydu. 29 Ocak-2 Şubat tarihleri arasında dünya çapında 27 tüketiciyi koruyucu otoritenin katılımıyla yapılan bu incelemede, 124 sağlayıcıya ait internet sitesi ve mobil uygulama incelendi.
YÜKSEK ORANDA ALDATMA
Türkiye gazetesinden Cevdet Fırat Aydoğmuş'un haberine göre, tarama kapsamında dünya genelinde 642 sağlayıcının internet siteleri ve mobil uygulamaları incelendi. Sonuçlar, sağlayıcıların %75,7'sinin en az bir, %66,8'inin ise iki veya daha fazla karanlık ticari tasarım kullandığını gösterdi.
Türkiye'de ise 124 sağlayıcının internet sitesi ve mobil uygulaması incelendi. Bu incelemelerde, sağlayıcıların %30,6'sında en az bir, %20,2'sinde ise iki veya daha fazla karanlık ticari tasarım kullanıldığı görüldü.
KARANLIK TASARIMLARIN TANIMI
Karanlık tasarımlar, çevrimiçi kullanıcı ara yüzlerinde bulunan ve tüketicileri genellikle çıkarlarına en uygun olmayan seçimleri yapmaya yönlendiren, aldatan, zorlayan veya manipüle eden uygulamalar olarak tanımlanıyor. ICPEN raporu, potansiyel olarak tüketicinin abonelik hizmetinin otomatik olarak yenilenmesini kapatamaması gibi sinsi uygulamalar (sneaking) ve sağlayıcı açısından avantajlı bir aboneliğin daha ön plana çıkarılması gibi arayüz müdahaleleriyle özellikle tarama sırasında sıklıkla karşılaşıldığını ortaya koydu.
PAHALI ÜRÜN TUZAĞI
Raporda vatandaşı pahalı ürüne yönlendiren uygulamalara örnekler de verildi. Buna göre, ürün stok adedi veren veya indirimli sattıklarını iddia ettikleri ürünler için geri sayım sayacı işleten yani ‘indirim için son 1 saat’ diyerek geri sayım yaptıran siteler, vatandaşın fiyat inceleme muhakemesini ortadan kaldırmayı hedefliyor. Böylece tüketici, fiyatı kontrol etmeden ürün tükeneceği ya da indirimden faydalanamayacağı kaygısıyla pahalı ürün satın alabiliyor.
