Yargıtay'ın emsal kararıyla birlikte, milyonlarca emekliyi ilgilendiren haciz işlemlerinde önemli bir değişiklik yapıldı. Artık emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri muvafakat alınmadan haczedilemez ve bloke edilemez hale geldi.
Bankaların emeklilerin maaşlarından kesinti yapması, 2024 yılı itibarıyla mümkün olmayacak. Eğer bu tür kesintiler yapılmışsa, emsal davalara atıfta bulunarak açılacak dava sonucunda kısa sürede iadelerin gerçekleştirilebileceği belirtiliyor.
Emeklilerden gelen şikayetlere göre, çekilen kredi, senetle yapılan taksitli borçlanmalar ve vergi borcu ödemeleri gibi durumlarda hacizle karşı karşıya kalınıyor. Ancak Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre, emeklilerin gelirleri, aylıkları ve ödenekleri bankalar tarafından muvafakat alınmadan haczedilemiyor ve bloke edilemiyor.
Bu nedenle Yargıtay, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensuplarının emekli maaşlarından yapılan tüm kesintilerin Anayasa'ya aykırı olduğunu belirleyerek, bu kesintilerin iadesine karar verdi.
"HACZİ YASAKLANAN GELİR" OLARAK GEÇİYOR
Yüksek Yargı, emekli aylıklarının "yaşam hakkı" olduğunu vurgulayarak, bankaların bu gelirlere bloke veya kesinti yapma hakkının olmadığını belirtti. Ancak borçlar ve nafaka gibi sebeplerle yapılan kesintiler, sıkça yargıya taşınan konular arasında yer alır.
İlgili maddede, sigortalıların ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödeneklerinin sağlık hizmeti sunucularının genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanması sonucunda kurum nezdinde doğan alacaklarına devir ve temlik edilemeyeceğini belirtildi.
Emekli, dul veya yetim aylıkları nafaka dışında haczedilemez ancak emeklinin adına kayıtlı varlıklar için icra uygulanabilir.
BU KESİNTİ 'KUSUR' OLARAK TANIMLANACAK
Emekli aylıkları farklı borçlar nedeniyle icra müdürlükleri tarafından bloke edilebilir veya banka hesaplarından kesinti yapılabilir. Ayrıca, bazı bankalar emekli aylıklarını teminat göstererek belirli miktarda kredi sağlayabilir.
Bankalar, kredi ödemelerinde sorun yaşandığında emekli hesaplarından kesinti yapabilir. Ancak, bu kesintiler hukuka aykırıysa dava yoluyla iade edilebilir. İstirdat davası açılarak (bir yıllık hak düşürücü süreye tabi) yapılan kesintiler geri alınabilir.
Kesintilerin sona erdirilmesi amacıyla dava açıldığında, ihtiyati tedbir talep edilir. Menfi tespit talebi de dilekçede belirtilmelidir. Menfi tespit talebinin kabul edilmesiyle banka hesabındaki kesinti durdurulabilir.
PRİM BORCU OLANLAR DİKKAT
Mevcut uygulamada, emekli aylıklarına nafaka ve SGK prim alacakları nedeniyle haczedilebilir. Ancak SGK'nın emekliden alacakları dörtte biri oranında haciz işlemi yapılabilir.
Emekli vatandaşlar, aylıklarındaki kesinti ve banka blokesinin kaldırılması için Tüketici Hakem Heyetlerine başvurma hakkına sahiptir. Aylığa haciz uygulanamamakla birlikte, emeklinin üzerine kayıtlı varlıklar (araç, ev, arazi) icra edilebilir.
İKİSİ YAPILAMAZ
Yüksek yargı, nafaka dışı prim borcu için asgari ücretin altında olan emekli aylıklarından kesinti yapılmasını yasaya uygunsuz buldu.
Bir vatandaşın, emekli aylığının dörtte biri oranında nafakayla birlikte prim kesintisi yapılması üzerine açtığı davada yerel mahkeme hak verdi. Yargıtay da, emekli aylığının yaşam hakkı olduğunu ve bu hakkın vazgeçilemez olduğunu belirterek kararı onadı.
