Deterjanlar, yumuşatıcılar, oda spreyleri, mumlar ve kişisel bakım ürünleri gibi pek çok üründe, hoş kokular sağlayan parfüm bileşenleri bulunur. Ancak bu bileşenler, "endokrin bozucu kimyasallar" olarak bilinen maddeleri içerir. Bu kimyasallar, sadece hormon sistemimizi etkilemekle kalmaz; aynı zamanda kalp hastalıkları, kansere ve diğer sağlık sorunlarına zemin hazırlar.
Özellikle parfüm içeren kozmetik ürünler ve şampuanlar, endokrin bozucu kimyasalların bulunduğu en yaygın ürünlerdendir. Birçok ürün, içeriklerinde açıkça belirtilmeyen "koku" terimiyle bu zararlı maddeleri gizler.
Ftalatların Zararları
Bu kimyasalların başında ftalatlar gelir. Parfüm, oje ve saç bakım ürünlerinde yaygın olarak bulunan ftalatlar, insülin direnci, kardiyovasküler hastalıklar, nörogelişim bozuklukları ve erken ergenlik gibi sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilmiştir. Özellikle ergenlerde, ftalatlara yüksek maruziyetin, hiperaktivite ve düşük akademik başarı gibi olumsuz etkiler yaratabileceği belirlenmiştir.
Ftalatlar, Amerika'da çocuk oyuncaklarında ve biberon gibi ürünlerde yasaklanmış olmasına rağmen, hala kozmetik ve temizlik ürünlerinde kullanılmaktadır.
Endokrin Bozucu Kimyasalların Etkileri
Endokrin sistem, vücudumuzdaki hormonları yöneten ve üreten bir sistemdir. Bu sistemin düzgün çalışması, sağlığımız için kritik öneme sahiptir. Ancak endokrin bozucu kimyasallar, hormonların üretimini, salgılanmasını ve metabolizmasını etkileyerek obezite, diyabet, kısırlık ve bazı kanser türlerine yol açabilir.
Prof. Dr. Andrea Gore, bu maddelerin etkilerinin yeterince açık olduğunu belirterek, özellikle aile kuran bireylerin ve küçük çocukları olan ebeveynlerin bu kimyasallardan kaçınmalarını öneriyor.
Maruziyet Nasıl Azaltılır?
Endokrin bozucu kimyasalların maruziyeti, çeşitli küçük değişikliklerle azaltılabilir. Bu değişiklikler, kişisel bakım ürünlerinde ftalat ve paraben içermeyen alternatiflerin tercih edilmesi, plastik kaplarda yiyeceklerin ısıtılmasından kaçınılması ve işlenmiş gıdalardan uzak durulması gibi basit adımları içerebilir.
Bir araştırma, ftalat ve paraben içermeyen ürünler kullanmaya başladığında kadınların idrarlarındaki kimyasalların seviyelerinin azaldığını ve meme dokularındaki kanserle ilişkili gen ekspresyonlarının da düştüğünü göstermiştir.
Çocuklar İçin Tehlike
Çocuklar, endokrin bozucu kimyasallara karşı daha hassastır. Özellikle bebekler ve küçük çocuklar, bu maddelerin zararlı etkilerine daha kolay maruz kalabilir. Çocuklara yönelik parfümler ve kozmetik ürünlerde de bu zararlı kimyasallar bulunabilir. Bu maddeler, hormon dengesizliklerine, erken ergenlik ve gelişimsel bozukluklara yol açabilir.
Parfüm ve Temizlik Ürünleri Nasıl Kullanılmalı?
Parfüm ve kokulu temizlik ürünlerinde kullanılan kimyasallar, kapalı alanlarda solunduğunda akciğer tahrişi ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Uzmanlar, mümkünse bu tür ürünlerden kaçınılmasını ve doğal ürünler tercih edilmesini öneriyor.
