Trabzon’da ve futbol tarihimizde bir döneme damga vuran, şampiyonluk hikâyelerinin yazıldığı, Avrupa’daki futbolseverlerin bile ismini ezbere bildiği bir yerdir. Hüseyin Avni Aker Stadyumu. Ancak Hüseyin Avni Aker kimdir diye sorulduğunda Trabzonluların çoğunun farklı ve çelişkili cevaplar verdiğini duyarsınız. Hele neden bu isim Trabzon stadyumuna verildi derseniz, yaygın olan kanaatin stadyum arsasının Avni Aker tarafından bağışlandığı cevabını alırsınız.
RESİM: Hüseyin Avni Aker
1939 senesinde Yeniyol gazetesinde rastladığımız belediyeye ait birgazete ilanı konuyu açıkladığından yine kadrajımıza takılıyor. İlan,Kavakmeydan Mahallesi Cumhuriyet Meydanına ilaveten Beden Terbiyesi Trabzon Bölgesi namına istimlakine karar verilen arsalara biçilen kıymetlerle ilgilidir. İlanda bazı isimler ve o bölgede sahip oldukları mülkler ile bunlara biçilen değerler madde madde sıralanmaktadır. İlanın Avni Aker’i ilgilendiren maddesi aynen şöyledir:
“Naip oğlu muallim Hüseyin Avni Aker’e ait olan bir dam altında iki hane ile ayrıca 717 metre murabbaı arsa ve bu arsa içinde bir kuyu ihtiva eden gayrimenkullerin, mevkiinin şeref ve kıymeti nazarı dikkate alınarak heyeti umumiyesine (tamamına) 4.000 lira kıymet takdir edilmiştir.”
İlandaki diğer arsalara biçilen kıymetlere bakıldığında en yüksek bedelin Avni Aker’in mülküne biçildiği anlaşılmaktadır. Mesela aynı yerde 10 dönümün üzerindeki tütün tarlasına 3.000 küsur lira değer verildiği görülmektedir. Demek ki oyıllarda bugünün tersine Trabzon’da arsa ucuz; bina ise pahalıdır.
Peki, Avni Aker stadyum için arsasını bağrışmamışsa o zaman Trabzon’daki sıradan bir öğretmenin ismi neden stadyuma verildi diye bir soru akla gelebilir. Ancak Avni Aker’in hayatı incelendiğinde, onun sıradan bir öğretmen olduğunu söylemenin ona haksızlık olacağını en başta belirtelim.
ÖMRÜNÜ SPORA ADAYAN ADAM
RESİM: Hüseyin Avni Aker ve Öğretmen Okulu futbol takımı
2021 senesinde Hüseyin Avni Aker’in hayatını ve spor mücadelesini inceleyen güzel bir yüksek lisans tezi ile karşılaşıyoruz. Çalışmanın KTÜ bünyesinde yapıldığını zannediyorsanız yanıldığınızı peşinen söyleyelim. Zira çalışma Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi bünyesinde yapılmış. Bildiğimiz kadarıyla da henüz basılmamıştır.Bu eser Trabzon Büyükşehir Belediyesi ya daOrtahisarİlçe Belediyesi tarafından basılarak kitap haline getirilebilirse rağbet görecek bir yayın olur diye düşünüyoruz.Biz söylemiş olalım.
Çalışmadan edindiğimiz intiba: Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren Trabzon’da sporun tam göbeğinde olan isim Hüseyin Avni Aker’dir. O yıllar Trabzon’da futbol heyecanının başladığı yıllardır. Nitekim Hüseyin Avni Bey’in 1924 yılında İstikbal Gazetesi’ne verdiği beyanda:
“Trabzon şehri spor iptilası(düşkünlüğü) geçiriyor. İstanbul’da dans iptilası, Ankara’da ud, Trabzon’da futbol… Bunlar birer hastalık gibi yakaladıkları adamın yakasını bırakmıyorlar. Trabzon’da mahalle aralarında, ta Kavak Meydanı’na kadar ne kadar meydan, cami avlusu bahçe varsa birkaç çocuk toplanmış! – Gol, gol diye bağırıyor. Hele şu hafta tatilinin işsiz bir sürü halkının Kavak Meydanı’na doğru toplanması bu iptilayı azdırdı. Şimdi herkeste bir spor heyecanı var” sözleri Trabzon’da spora karşı ne kadar büyük bir ilgi olduğunu açık bir şekilde ortaya koymaktadır.
RESİM: Bir zamanlar Kavakmeydan semti, sağda eski stat
Hüseyin Avni Bey sporun sadece futboldan ibaret olmadığını bu şehre anlatmak için de çok çaba sarf etmiştir.Henüz daha Beden Terbiyesi Trabzon Bölge Asbaşkanlığına atanmadan önce 30 Mayıs 1924 tarihinde kendisinin Beden Eğitimi Öğretmeni olduğu Darülmuallimin ve Trabzon Lisesi öğrencilerinin iştirakiyle Mektepliler Bayramı, Hüseyin Avni Bey idaresinde kutlanmıştır. Bu bayram programında; uzun ve yüksek atlama çeşitleri, disk atma, voleybol, sürat yarışı, mukavemet koşusu gibi modern spor faaliyetleri gerçekleştirilmiştir.
RESİM: Sağda Hüseyin Avni Aker ve Trabzon Karması
Yine Avni Aker’in Haziran 1926 tarihinde Kavak Meydanı’nda yoğun bir halk kitlesinin katılımı ile çeşitli alanlarda spor müsabakaları tertip ettiğini görüyoruz. Hüseyin Avni Bey yönetimindeki Altın Işık kulübü 100 ve 200 metre sürat yarışlarında ve halat çekme yarışlarında önemli başarılar kazanmıştır. Aynı yıl Hüseyin Avni Bey’inde yönetim kurulunda bulunduğu Tayyare Cemiyeti ve Trabzon Mıntıka Merkez Heyeti’nin girişimleri ile deniz sporları yarışmaları düzenlenmiş ve birçok Trabzonlu sporcu bu yarışlara katılmıştır.
Hüseyin Avni Aker 26 Ağustos 1938 tarihinde Beden Terbiyesi Trabzon Bölge Asbaşkanlığı görevine atandıktan sonra bıkmadan usanmadan ömrünü Trabzon’da sporun gelişmesi için harcamıştır. Onun tertip ettiği müsabakalara Trabzonlular büyük ilgi göstermiştir. Aker, sporun her dalının Trabzon’da gelişmesi ve rağbet görmesi için kır koşuları, bisiklet yarışları, futbol, atletizm, güreş müsabakaları, yüzme yarışları, kayık yarışları, atıcılık ve voleybol maçları düzenlemiş; bitmek bilmeyen enerjisiyle Trabzon’u o dönem bir spor şehri yapmıştır.
RESİM: Hüseyin Avni Aker ve Atletizm şampiyonası
Hüseyin Avni Bey, 26 Ağustos 1938 tarihinden itibaren sürdürdüğü Beden Terbiyesi Trabzon Bölge Asbaşkanlığı görevinden ani ve sebebi bilinmeyen bir kararla 6 Temmuz 1942 tarihinde istifa etmiştir. Aker’den sonra göreve Hayri Gür gelmişse de ondan sonra bu görev dikiş tutmamış, çok sık isim değişmiştir. Onun yokluğu bir türlü doldurulamamıştır. Ölümü de istifası gibi ani olmuş, 24 Ağustos 1944 akşamı darı bekaya hicret etmiştir. Mezarı bir zamanlar “Mavlavita” olarak bilinen Toklu mezarlığındadır.
Hüseyin Avni Bey’in vefat etmesi üzerine onun aziz hatırası için Beden Terbiyesi Trabzon Bölgesince ve Halkevi’nin girişimleriyle yılsonuna doğru “Hüseyin Avni Aker” adı altında sekiz yıl boyunca her yıl düzenlenecek olan kupa maçları tertip edilmiştir.
STADYUMU GÖREMEDİ
Hüseyin Avni Bey’in Beden Terbiyesi Trabzon Bölge Asbaşkanlığı döneminde Trabzon’a modern bir stadyum kazandırma faaliyetleri hız kazanmıştır. Zira ilk etapta Hüseyin Avni Bey’in öngörüsü ve çabası ile eğimli ve çukurlu bir araziye sahip olan Kavak Meydanı, Kars’ta müteahhitlik yapan Miraç Işılay’a bu alanın doldurulması ve düzletilmesi için ihale verdirilmiştir. Takribi 40-50 metre yüksekliğindeki çukurlar doldurularak ve yamaç halindeki tepeler düzeltilerek alanın toprak tesviyesi yapılmış ve düz bir alan haline getirilmiştir. Hüseyin Avni Bey’in istikrarlı girişimleri neticesinde stadyum planı için başvurular yapılmış ve 1939 yılı Haziran ayında Ankara’dan Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü’nden stadyum planı Beden Terbiyesi Trabzon Bölgesi’ne gönderilmiştir.
Hüseyin Avni Aker’in girişimleri ile birlikte geçici bir durumda bulunan Cumhuriyet Stadyumu’nda bazı düzenlemeler yapıldıysa da istimlâk edilen alanda modern stadyumun inşası 1948 yılında başlamıştır. Neticede üç yıl süren inşaat çalışmaları sonucu 1951 yılında 2.400 tribün kapasiteli bir stadyum olarak inşa edilmiştir.
STADYUMA İSİM NASIL VERİLDİ?
1965 yılında Trabzon Şehir Stadyumunun ismi “Hüseyin Avni Aker” olarak değiştirilmesi Ziyad Nemli tarafından talep edildiyse de bu durum bilinmeyen bir sebepten ötürü kabul edilmemiştir.Ancak Hüseyin Avni Bey’in mesai arkadaşı ve Trabzon’da spor denilince ilk akla gelen isimlerden Hayri Gür’ün önerisi ile 1981 yılında Trabzon Şehir Stadyumu’nun adı, “Hüseyin Avni Aker Stadyumu” olarak resmileştirilmiştir. Bu durumu kendisi şöyle özetlemiştir:
“Vali bana sordu: - “Müdür, ne diyorsun? Saha tamamlandı. Buna bir isim vermek lazım.” dedi.
– “Hüseyin Avni Aker. Trabzon’da doğma büyüme, bu mesleğin aşığı bir adam daha göremedim.” dedim.
– “Peki” dedi.”
Ancak gariptir ki Hüseyin Avni Aker isminin stada verilmesine bu sefer Ziyad Nemli karşı çıkacaktır. Stada İdman Ocağı’nın eski kaptanı Mehmet Rıza Kuğu’nun verilmesi gerektiğini savunacaktır. Lâkin Mehmet Rıza Kuğu’nun tarafsız bir spor insanı olmayışı ve herkesin tarafsız spor yöneticiliği ile tanıdığı Hüseyin Avni Aker’in isminin verilmesini savunması itibariyle, stadyum resmi olarak 1981 yılından itibaren Hüseyin Avni Aker Stadyumu olarak anılacaktır.
Ancak 26 Ocak 2017 tarihinde son kez Hüseyin Avni Aker Stadyumu’nda bir futbol müsabakası gerçekleştirilmiş ve stadyum kapatılarak 2017 yılı içerisinde yıkılmıştır. 26 Ocak 2017 tarihinde yapılan son futbol müsabakası başlamadan önce açılan “Türk futbolunda bir devrimin tanığısın. Bize yaşattıkların için teşekkürler Hüseyin Avni Aker.” pankartı ise oldukça manidar olmuştur.Hüseyin Avni Aker’in ölümünün ardından onun en muazzez dostu Mustafa Reşit Tarakçıoğlu 26 Ağustos 1944 tarihli Yeniyol gazetesi köşe yazısında duygularını şu cümlelerle ifade etmiştir:
“Hüseyin Avni, vatan işlerinde münakaşaya dayanamayan bir heyecan kaynağı kesilirdi. Haksızlığa dayanamazdı. Doğruluğun meftunu idi. İşte bu yüksek vasıflarından dolayıdır ki, Hüseyin Avni’yi genç, ihtiyar herkes severdi. Yine bu yüksek meziyetlerinden dolayıdır ki, her ölü ancak ailesi efradı ile birkaç dostunu ağlatabildiği halde Hüseyin Avni kadın, erkek, memur, esnaf, genç ve ihtiyat bütün bir şehir halkını hüngür hüngür ağlatmış, mezarıyla şehir arasını bir matem bayramı kalabalığı haline getirtmiştir.”
RESİM: Trabzon Belediyesi Eski Başkan Yardımcısı ASKF Başkanı Burhan Cahit Erdem
Bu arada bugün Toklu mezarlığında bulunan kabrinin, dönemin Trabzon Belediyesi Başkan Yardımcılarından Cahit Erdem tarafından yaptırıldığını hatırlatmış olalım. Tesadüfen mezarlığı ziyaret ederken bakımsız bir mezarın taşında Hüseyin AvniAker ismini görünce hüzünlenir. Trabzon sporuna çok büyük emekler vermiş olan bu değerli ismin mezarının bu halde olmasına gönlü razı olmaz ve mezar Erdem tarafından bir hayırsevere yaptırtılır.
RESİM: ASKF Başkanı Cahit Erdem ve Yönetim Kurulu Avni Aker’in mezarını ziyaret ederken
Fatih Erol'un kaleminden
