Rize Fındıklı Belediye Başkanı Adnan Özbalaban, İlçemiz sadece doğasıyla değil kültürel değerleriyle de güzel ve eşsiz bir ilçe olduğunu belirtti. Özbalaban, Bunlardan birisi de “Karadeniz’in incisi” Serender’ lerdir. Halk mimarisinin en güzide ürünü Serenderlere, bir zamanlar evlerin yanında gıda maddelerinin saklandığı, daha sonra ise özellikle mısırı kurutma ve saklama, bunun yanı sıra çok çeşitli gıdaları kuru bir ortamda saklama, kemirgenlerden koruma işlevini yerine getirmektedir. Eski tip serenderlerde, bilhassa eski köklü ailelerin serenderlerinde ince ahşap işçiliğinin güzel örnekleri göze çarpar. Eski tip serenderlerin yapımı artık gerçekleştirilmemekle birlikte, ilçemizin turistik hale gelmesi için dolmataş evler, serender ve tarihi kültürel ürünleri günümüze taşımak için çalışmalarımız devam etmektedir. Belediyemiz ilçemizin tarihi kültürümüzü tanımına katkıda bulunmak açısından başlatılan çalışmalar kapsamında Belediye binamızın ön giriş bahçesi tarihi varlıklarla donatılmakta ve minyatür evin yanına minyatür bir serender yapım çalışmalarına başlanmış ve artık ilçemiz kendine yakışır bir ilçe olma yolunda adım adım yürümektedir. Yemyeşil bahçeler içinde çoğu kez tek katlı şirin konutlardır. Her evin çevresindeki arazi o evde yaşayanlara aittir. Evin yanında bir serender mutlaka olur.Yöredeki yapıların çoğu karma sistemle inşa edilmiştir.Temel ve bodrum duvarları yığma taş olmasına karşın, üst kattaki sistem ahşaptır. Göz dolması evlerdeki mimari yapı, düşey ve yatay konumdaki ahşap taşıyıcılar, daha küçük kesitli parçalara bölünerek düzenlenmiş ve kurulmuştur.20-25 cm.lik bu boşluklar bir yüzeyi çok düzgün olan dere taşları kırılarak doldurulmuştur.Taş dolguların ahşap gözlerle meydana getirdiği küçük boşluklar, kireç harçla kapatılarak cephenin kuruluşu tamamlanmıştır. Zamanla kararan ahşap sistemin içinde farklı renkteki dere taşları ve kenarlarındaki beyaz kireç harcı, evlerin dış yüzeylerini yeşil doğa içinde bambaşka görünüme ulaştırmıştır” dedi. Yöredeki evlerin ana mekanı mutfak olduğunu ifade eden Özbalaban, “Mutfak sadece yemek pişirmek eylemi değil, yemek yeme, oturma, dinlenme gibi işlevleri da karşılayabilen çok amaçlı bir mekandır.Günün büyük bir bölümü bu mekanda geçtiği için daha çok güneş alabilen yöne yerleştirilmiştir.Geleneksel kullanımda bahçe ile sürekli ilişkili olan insanların çamurlu ayaklarıyla içeriye girebilmeleri için zemin sıkıştırılmış topraktır.Mutfağın bir köşesinde sürekli ateş yanan bir bölüm vardır, yemek pişirme, su ısıtma, mısır ekmeği pişirme gibi eylemler dışında; kışın ısınma, korlarından mangal yakma gibi de çok yönlü yararlar sağlamaktadır. Tavandan ucunda yüksekliği ayarlanabilir çengel bulunan zincir (kelemur) sarkıtılmıştır. Zincirin çengeline hazırlanacak yemeğin türüne göre büyüklükleri ve biçimi farklı kazan asılarak ve ateş canlandırılarak pişirme işlemi gerçekleştirilir.Ateşin dumanları serbest yükselir ve tavanda özellikle bırakılmış boşluktan dışarı çıkmaktadır.Bazı örneklerde ise ateş yakılan bölümde yanında insanların oturabileceği büyüklükte kemerli ocak yapılmıştır.Bu ocağın evin çatısına kadar uzanan bacası bulunur. Bu mekanın bir bölümünde insan elinin uzanabileceği düzeyde rafları olan kiler bulunur.Dolabın alt bölümlerine bakır kazan, bakraç, tencere vb., orta bölüme çok kullanılan araç ve gereçler konur.Üst bölüm ise az kullanılan eşyalara ayrılmıştır.Bunun dışında bakır siniler geçici olarak ahşap duvara iliştirildiği mandallar, bazı küçük araç ve gereçlerin asıldığı çengeller ve açık raflar uygun duvarlara yerleştirilmiştir. Bu sabit eşyalar dışında oturmak için seyyar kullanılan iskemleler, üzerinde yemek yenen açılıp kapanabilen ayakları olan bakır sini yada ahşap sofra mevcuttur. Evlerin en önemli mekanı olan mutfağa genellikle sertleşmiş zeminden yapılmış bir merdivenle ulaşılır, kapının önünde geniş bir teras bulunur ve mutfağın kapısı bu terasa açılır. Terasın olduğu bölümde çatı biraz daha öne çıkıntılı ve büyüktür.Bu terastan aynı zamanda evin alt katına ulaşılan ikinci merdiven bağlantısı bulunmaktadır. Alt kat genellikle hayvan barınağı olarak kullanılır.Mutfaktan geçilen odaların zemini, tavanı ve kenarları ahşaptan yapılmıştır. Odalardan dar ve uzun koridorla evin dışında, evin duvarına yapışık bulunan abdeshaneye ulaşılır. Bu gün sayıları çok az olan evlerin rüzgar alan cephesine karayemiş ağaçları dikilirdi. Karayemiş ağacının yapraklarının yaz-kış dökülmemesi denizden esen sert rüzgarlardan evleri korumak için güzel bir engeldi” dedi.
Editör: TE Bilisim