ABD’nin agresif gümrük vergisi hamlesi Vietnam, Tayland ve Kamboçya gibi Asya ekonomilerinde şok etkisi yarattı. Ülkelerin büyüme hedefleri tehdit altında, piyasalar sert sarsıldı.
Vietnam Başbakanı Pam Minh Çinh, olağanüstü toplanan kabine sonrası yaptığı açıklamada, “Büyüme hedefimiz değişmedi ancak bu vergiler doğrudan ekonomik modelimize karşı alınmış bir eylemdir,” dedi. Açıklamanın ardından Vietnam borsası %6,7’lik sert düşüşle son üç yılın en kötü gününü yaşarken, para birimi Dong da dolar karşısında tarihi dip seviyelere geriledi.
Tayland cephesinde de tablo farklı değil. Başbakan Paetongtarn Shinawatra, uygulanan vergi oranlarının sürdürülebilir olmadığını vurgulayarak, “Bu seviyede kalırsa %3’lük büyüme hedefimizi tutturmamız mümkün değil,” dedi.
Kamboçya’ya En Sert Darbe
Yüzde 49’luk gümrük tarifesiyle en ağır yükü Kamboçya çekiyor. Özellikle tekstil ve ayakkabı gibi emek yoğun sektörlerde dışa bağımlı olan ülke, ihracat siparişlerinin iptali ve fabrikaların geçici kapanması gibi sorunlarla karşı karşıya. Reuters’a konuşan bir yatırım danışmanı, “Müzakere edecek bir kozumuz yok. Bu ülke için çok ciddi bir durum,” ifadelerini kullandı.
Küresel Piyasalar da Tepkili
Trump’ın tarifeleri sadece ülke ekonomilerini değil, uluslararası şirketleri ve borsaları da sarsmış durumda. Adidas ve Puma hisseleri, Asya’daki üretim zincirlerinin sekteye uğraması nedeniyle %9 oranında değer kaybetti. Takı devi Pandora ise %12 düşüşle karşılaştı. Japonya’da Nikkei 225 endeksi %10’a yakın değer kaybederek düzeltme bölgesine girdi.
Özellikle Japonya’dan ithal ürünlere getirilen %24’lük ek vergi, Tokyo’daki iş dünyasını hazırlıksız yakaladı.
Fitch: Yeni Bir Küresel Döneme Girdik
Fitch Ratings kıdemli analisti Olu Sonola, ABD’nin ithalata uyguladığı vergi oranının ortalama %22’ye çıktığını belirterek, “Bu, 1910’dan bu yana görülmemiş bir oran. Bu sadece ABD için değil, dünya ekonomisi için de oyunun kurallarını değiştiriyor,” dedi.
Sonola’ya göre birçok ülke resesyon riskiyle karşı karşıya kalabilir. “Ekonomik öngörüler geçersiz hale geldi. Bu tabloyu düzeltmek için geriye sadece altın gibi güvenli limanlar kalıyor,” yorumunu yaptı.
ABD’nin Hedefi Ne?
Uzmanlar, Trump’ın bu tarifeleri yalnızca Çin’i değil, genel olarak Asya’nın yükselen üretici ülkelerini hedef almak için kullandığını söylüyor. Korumacı politikaların içerideki sanayi üretimini canlandırmayı amaçladığı belirtilse de, bölgedeki ülkeler bunu “ekonomik ceza” olarak nitelendiriyor.
Gelecek Senaryoları
Tedarik zincirlerinde kırılmalarla birlikte teknoloji, tekstil ve otomotiv sektörlerinde üretim yavaşlayabilir.
Enflasyonist baskılar artabilir.
Altın ve dövize yönelim hızlanabilir.
Gelişmekte olan ülkelerde durgunluk ve işsizlik riski yükselebilir.
Trump’ın ticaret politikası küresel ekonomide dengeleri değiştirmeye aday bir kriz yaratırken, Asya ülkeleri şimdi hem ekonomik hem diplomatik yeni hamleler geliştirmek zorunda.
