Çocuk başına 2 yıla kadar olmak üzere üç çocuk için toplam 6 yıla kadar borçlanma hakkı bulunuyor. Peki doğum borçlanması nasıl yapılır, nelere dikkat edilmelidir? Ahmet Kıvanç Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı.
DOĞUM BORÇLANMASI NASIL YAPILIR?
Eşim 1979 doğumlu. 1997 yılında SSK’lı olarak çalışmaya başladı. Şu an aktif çalışıyor ama toplam prim gün sayısı 1000. Üç çocuğumuz bulunuyor. Doğum borçlanması yapsak kaç yaşında emekliliğe hak kazanır? (Mehmet C.)
Sigortalı çalışmaya ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlayanlar için normal emeklilik koşulları 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe giren emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kanunu kapsamında şöyledir:
SSK’da kadın ve erkekler 5000 – 5975 arasında değişen prim günü ile BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’nda ise kadınlar 7200, erkekler 9000 prim günüyle, yaşa bakılmaksızın emekli olabilir.
Prim günü normal emeklilik için yeterli olmayanlar ise kısmi emeklilik hakkından yararlanabilir. Kısmi emeklilik için en az 3600 günü bulunan SSK’lı kadınlar 58, erkekler 60 yaşında; en az 5400 günü bulunan BAĞ-KUR’lu kadınlar 56, erkekler 58 yaşında; en az 3600 prim günü bulunan Emekli Sandığı iştirakçileri ise 61 yaşında emekli olabilirler.
8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanların normal emekliliğinde yaş koşulu aranmaz iken, kısmi emekliliğinde yaş şartı aranır.
Eşiniz normal emeklilik için, 23 Mayıs 1997 tarihinden önce çalışmaya başladı ise 5900 güne, bu tarihten sonra çalışmaya başladı ise 5975 güne tabidir.
1997 yılından bu yana sadece 1000 günü bulunduğuna göre normal emeklilik için gerekli prim gününü tamamlama ihtimali düşük görünüyor. SSK’dan kısmi emeklilikte ise 3600 prim gününe tabi bulunuyor.
Prim gününü 3600’e tamamlayabilmesi için 2600 güne (87 aya) ihtiyacı var. Kanuna göre, SSK, BAĞ-KUR veya Emekli Sandığı kapsamındaki kadınların sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocukları için 2 yıla kadar borçlanma hakkı bulunuyor. Toplam üç çocuğa kadar borçlanmak mümkün. Buna göre, her bir çocuk için 720 günden toplam 2.160 gün borçlanma imkânı bulunuyor.
Burada dikkat edilmesi gereken husus şudur. Çocuk 2 yaşını dolduruncaya kadar sigortalı olarak hiçbir işte çalışmadan boşta geçen süreler için borçlanma yapılabilir. İki yıllık dönemde çalışılan süreler için borçlanma yapılamaz.
Eşinizin üç çocuk doğduktan sonra iki yıl boyunca hiç çalışmadığın varsayıyorum. Buna göre, doğum borçlanmasını bu yılın sonuna kadar yapmak istediğinizde günlük 143.09 TL prim ödersiniz. Bir çocuk için 720 gün borçlanma yapıldığında 103.025 TL, 3 çocuk için 2.160 gün borçlanma yapıldığında ise 309.075 TL prim ödemeniz gerekir. Böyle bir borçlanma yaptığınızda geriye kalan 440 günlük süreyi SSK’lı çalışarak veya isteğe bağlı sigorta primi ödeyerek tamamlayabilir. Prim gününü 3600’e tamamladıktan sonra 58 yaşını dolduracağı 2037 yılına kadar bekler.
Askerlik, doğum gibi hizmet borçlanmaları hangi statüde çalışırken yapıldı ise o statüye sayılır. Herhangi bir işte çalışmayanların ise en son çalıştığı statüdeki günlerine eklenir. Dolayısıyla SSK’lı günlere eklenebilmesi için doğum borçlanmasının 4a’lı (SSK) çalışırken veya 4a’lı çalıştıktan sonra yapılması gerekir. İsteğe bağlı sigorta BAĞ-KUR (4b) kapsamında sayıldığı için doğum borçlanmasının isteğe bağlı sigorta sırasında veya isteğe bağlı sigortadan sonra yapılması halinde SSK yerine BAĞ-KUR’dan emeklilik koşullarına tabi olma riski ortaya çıkabilir.
Doğum borçlanmasını çalışırken yapmanın bir başka avantajı da vergi indiriminden yararlanma imkânıdır. Aylık ücreti asgari ücretin üzerinde ise borçlanma için ödenen primler kazancından düşüleceği için vergi ödemez ve böylece ödediğiniz primin bir kısmını geri almış olursunuz.
Borçlanmanın hepsini topluca yapmak zorunda da değilsiniz. Zamana yayarak her bir çocuk için ayrı ayrı borçlanma imkânından yararlanabilirsiniz.
EMEKLİLİKTE SON 7 YIL HESABI NASIL YAPILIR?
1971 doğumluyum. 1987 SSK girişliyim. 2009’a kadar 3800 gün pirim ödemem var. 2009’da BAĞ-KUR’a geçtim. 2020 aralık ayında BAĞ-KUR’u kapattım, 2021 nisan ayında SSK’ya geçtim. SSK’lı olarak 1261 günü tamamlamaya çalışıyorum. Sezonluk işlerde çalıştığım için 3.5 yılda 1261 günü tamamlayamadım. Yıl olarak 3.5 seneyi doldurduğum halde ödenmiş gün olarak 1261 günü dolduramadım. Bu şartlar altında eksik günlerimi satın alabilir miyim? Askerlik borçlanması ile eksik günümü tamamlayabilir miyim? Şu anda BAĞ-KUR ve SSK’da toplam 7300 prim günüm bulunuyor. SSK’dan devam etseydim 5375 günle emekli olacaktım. Bu durumda ne yapmam lazım? (Turgut E.)
Sizin gibi birden fazla statüde çalışması bulunanlar son 7 yıl içinde en çok hangi statüde çalışmışlarsa o statüden emekli olabilirler. Günler eşit ise en son çalıştıkları statüye tabi olurlar. Buna göre son 7 yılın yarısı olan 1260 gün SSK’da çalışmanız halinde SSK’nın kurallarına göre emekli olursunuz.
Son 7 yıl ile kastedilen takvim yılı değil, prim günüdür. Son 7 yılı, son 2520 prim günü olarak anlamak gerekir.
Borçlanma konusuna gelince, acele etmeyiniz. BAĞ-KUR’da prim gününün 7200’e indirilmesi gündemde. Bu konudaki kanun değişikliğinin yakın zamanda gerçekleşmesi bekleniyor. Kanun değiştiği takdirde mevcut prim günlerinizle BAĞ-KUR’dan emekli olabilirsiniz.
GSS PRİMİ ÖDEYENLER HER TÜRLÜ SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANABİLİR Mİ?
11 Temmuz 2005 tarihinde memur olarak göreve başladım. 2002-2004 yılları arasında 15 ay askerlik yaptım. 2030 yılında 9000 günü doldurduğumda istifa edip emeklilik için yaşı beklemeyi düşünüyorum. 12 ay askerlik borçlanması yapsam 9000 günü tamamlama tarihim 2029 yılına kayar mı? Yani 2029 yılında istifa edip emeklilik için yaşı bekleyebilir miyim? Yaşı beklerken GSS primi yatırdığımda sağlık hizmetlerinden tam olarak yararlanabilir miyim? Ameliyat olduğumda sıkıntı yaşar mıyım? Eşim için ayrı GSS primi yatırmam gerekir mi? (Akif Ç.)
Askerlik borçlanmasını memuriyetten ayrılmadan en az 6 ay evvel yapmanız halinde borçlandığınız süreler 4c (Emekli Sandığı) günlerinize eklenir. Prim gününü 9000’e tamamladıktan sonra istifa edip emeklilik yaşını bekleyebilirsiniz. Ancak, Emekli Sandığı’ndan emeklilik hakkını yitirmemek için bekleme döneminde 1260 günden fazla sigortalı olarak başka bir statüde çalışmamalısınız.
Yaşı beklerken genel sağlık sigortası primi yatırdığınızda, diğer çalışanlar hangı haklardan yararlanıyorsa siz de sağlık hizmetlerinden aynı şekilde yararlanabilirsiniz. Şu an için aylık 402.44 TL olan GSS primi ödediğinizde eşiniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz çocuklarınız da sağlık hizmetlerinden yararlanırlar. Eşiniz için ayrıca prim ödemeniz istenmez.
habertürk
