Elbirliği veya Paylı Mülkiyetin Sona Ermesi: Paylaşma ve Hakların Değişen Durumu
Paylı mülkiyet, bir taşınmazın birden fazla kişi arasında ortaklaşa sahip olunduğu bir durumdur. Elbirliği mülkiyetiyse birden fazla kişinin bir taşınmaz üzerinde ortak hakka sahip olduğu bir mülkiyet türüdür. Bu mülkiyet türünde, ortaklar, taşınmazın tamamı üzerinde eşit haklara sahiptirler, ancak her birinin payları fiziksel olarak belirlenmemiştir. Elbirliği mülkiyeti, genellikle miras yolu ile oluşur, ancak başka şekillerde de kurulabilir.
Ancak zamanla, paydaşlar arasında fikir ayrılıkları ortaya çıkabilir ve taşınmazın paylaşılmasına ihtiyaç duyulabilir. İşte, elbirliği veya paylı mülkiyetin sona ermesi süreci ve bu sürecin nasıl işlediğine dair bilmeniz gerekenler.
Paylaşma İstemi: Hangi Durumlarda Mümkün?
Elbirliği veya paylı mülkiyetin sona ermesi için en temel adım, paydaşlardan birinin taşınmazın paylaşılmasını istemesidir. Türk Medeni Kanunu’na göre, her paydaş, taşınmazın paylaşılmasını talep edebilir. Ancak bu talep, belirli koşullar altında yapılabilir. Örneğin, paydaşlar arasında bir hukuki işlem gereği veya taşınmazın özel bir amaca özgülenmesi durumunda, paylı mülkiyetin devamı sağlanabilir. Ayrıca, bu paylaşma talebi en fazla on yıl süreyle sınırlandırılabilir.
Önemli bir diğer detay ise, elbirliği ve paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmelerin resmî şekilde yapılması ve tapu kütüğüne şerh edilmesidir. Bu, taşınmaz üzerindeki hakların güvence altına alınması açısından oldukça önemlidir. Ayrıca, paylaşma talebinin yapılacağı zamanın uygun olması gerekir. Paylaşma istemi, her durumda kabul edilmeyebilir.
Paylaşma Biçimleri: Aynen Bölünme veya Satış
Elbirliği veya paylı mülkiyetin sona ermesi sırasında malın paylaşılma şekli de belirlenir. Paylaşma, genellikle iki şekilde yapılabilir:
- Aynen Bölünme: Taşınmaz, paydaşlar arasında fiziksel olarak bölünür. Bu durumda her paydaş, taşınmazın bir kısmını alır.
- Satış Yoluyla Paylaşma: Eğer malın aynen bölünmesi mümkün değilse, taşınmaz satılır ve elde edilen bedel paydaşlar arasında bölüştürülür.
Eğer paydaşlar arasında paylaşma biçimiyle ilgili bir anlaşmazlık ortaya çıkarsa, hâkim devreye girer ve paylaşma şekline karar verir. Hâkim, taşınmazın aynen bölünmesini ve eksik değerdeki parçanın para ile denkleştirilmesini talep edebilir. Ancak, bazı durumlarda taşınmazın bölünmesi mümkün olmayabilir ve bu durumda açık artırma ile satış yapılması gerekebilir. Satışın paydaşlar arasında artırma yoluyla yapılması ise, tüm paydaşların rızasına bağlıdır.
İntifa Hakkı Sahibinin Durumu
Bir paydaş, payı üzerinde intifa hakkı kurmuşsa, bu durum diğer paydaşların haklarını etkileyebilir. Eğer intifa hakkı kuran paydaş, hak sahiplerine bildirildikten sonra üç ay içinde paylaşma isteminde bulunursa, taşınmaz satış yoluyla paylaşılabilir. Ancak intifa hakkı, paydaşın payına düşen bedel üzerinde devam eder. Yani, satış yoluyla elde edilen bedel üzerinden intifa hakkı sahibinin hakları korunur.
Sonuç: Elbirliği veya Paylı Mülkiyetin Sona Ermesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Elbirliği veya paylı mülkiyetin sona ermesi, özellikle paydaşlar arasında anlaşmazlıkların yaşandığı durumlarda önemli bir hukuki adımdır. Paylaşma işlemi, paydaşların haklarını koruyacak şekilde gerçekleştirilir. Ancak bu süreçte hukuki prosedürlerin doğru bir şekilde takip edilmesi büyük önem taşır.
Av. Mehmet Akif Çelebi
