Psikolog Merve Ak, tükenmişlik sendromu ile başa çıkmanın yollarını www.takagazete.cm.tr’ye anlattı

Tükenmişlik sendromu insanların hayatını olumsuz etkiliyor. Genellikle yoğun ve stresli bir yaşantısı içerisinde bulunan kişilerde görülen tükenmişlik sendromu ile çok sayıda kişi başa çıkmaya çalışıyor.  TAKA Gazetesi Yazarı psikolog Merve AK, Tükenmişlik sendromu ile ilgili açıklamalarda bulundu.

GENELLİKLE İŞ YAŞAMINDA GÖRÜLÜYOR

TAKA: Tükenmişlik sendromunu nasıl tanımlarsınız? Hangi belirtilerle kendini gösterir?

PSİKOLOG MERVE AK: Tükenmişlik sendromu, genellikle iş yaşamıyla ilişkilendirilen, yoğun stres, duygusal tükenme ve azalmış kişisel başarı hissi ile karakterize edilen bir psikolojik durumdur. Bu durum, kişinin uzun süre boyunca yoğun bir şekilde çalışması, sürekli olarak yüksek düzeyde stresle baş etmesi ve duygusal olarak tükenmiş hissetmesi sonucunda ortaya çıkar.

GAZETECİLER, TÜKENMİŞLİK YAŞAYABİLİRLER

TAKA: Tükenmişlik sendromu, belirli meslek gruplarında mı daha yaygındır? Kimler daha fazla risk altındadır?

PSİKOLOG MERVE AK: Evet, tükenmişlik sendromu belirli meslek gruplarında daha yaygın olabilir ve bazı mesleklerde çalışanlar daha fazla risk altında olabilir. Ancak, bu genel bir kural değildir ve her bireyin deneyimi farklıdır. Sağlık çalışanları, özellikle yoğun çalışma saatleri, yüksek stres seviyeleri ve duygusal yükler nedeniyle tükenmişlik sendromuna daha fazla maruz kalabilir. Öğretmenler ve eğitim profesyonelleri, öğrenci sayısının çokluğu, öğrenci sorunları ve eğitim sistemine yönelik zorluklar nedeniyle tükenmişlik riski taşıyabilir. Sosyal hizmet uzmanları, psikologlar ve sosyal çalışmacılar, çoğu zaman travmatik hikayelerle karşılaşma, kaynak sıkıntısı ve bürokratik zorluklar nedeniyle tükenmişlik yaşayabilirler. Avukatlar, savcılar, hakimler gibi meslek grupları, yüksek iş yükü, sürekli stres ve mesleki beklentiler nedeniyle tükenmişlik riski altında olabilir.

Gazeteciler, haber değeri taşıyan olaylara maruz kalmanın yanı sıra, sıkı çalışma koşulları ve hızlı haber döngüsü nedeniyle tükenmişlik yaşayabilirler. Yüksek rekabet, sürekli değişim, baskı altında çalışma ve uzun çalışma saatleri, teknoloji ve bilgi sektöründe çalışanları tükenmişlik riskine sokabilir.

FİZİKSEL VE DUYGUSAL TÜKENMİŞLİK BELİRGİNDİR

TAKA: Tükenmişlik sendromu ile depresyon veya kaygı arasındaki farklar nelerdir?

Psikolog Merve Ak: Tükenmişlik sendromu, depresyon ve kaygı bozukluğu gibi diğer duygusal durumlarla benzer belirtiler gösterebilir, ancak bu durumlar arasında önemli farklılıklar vardır.

Tükenmişlik genellikle iş veya mesleki stresle doğrudan ilişkilidir. Kişi, iş yaşamında aşırı yüklenme, sürekli stres ve aşırı sorumluluklar altında kalarak tükenmiş hisseder. Tükenmişlik sendromunda genellikle enerji kaybı, fiziksel ve duygusal tükenmişlik belirgindir. Kişi, işle ilgili görevleri yerine getirmekte zorlanabilir. Tükenmişlik yaşayan bireyler genellikle mesleki hedeflerine olan ilgilerini kaybederler. İşte başarı duygusu azalabilir ve kişi işine karşı kayıtsızlık hissedebilir.Motivasyon kaybı, işe karşı duyulan ilginin kaybı ve işte başarıya yönelik motivasyonun azalması tükenmişlik sendromuna özgü belirtilerdir.

“KAYGI BOZUKLUĞU GENELLİKLE GELECEK KAYGISI VE BELİRSİZLİKLE İLGİLİDİR”

Depresyon, genellikle genel yaşam kalitesini etkiler ve iş yaşamıyla sınırlı değildir. Kişi, genel olarak ilgi kaybı, enerji eksikliği ve keyif alamama hissi yaşar. Depresyon, içsel duygusal zorluklarla karakterizedir. Kişi, umutsuzluk, çaresizlik ve değersizlik hissi yaşayabilir. Depresyon genellikle uyku düzeninde değişiklikler, iştah kaybı veya aşırı iştah gibi fiziksel belirtilerle ilişkilidir.

Depresyon, sosyal ilişkilerde geri çekilmeye, sosyal izolasyona ve diğerleriyle etkileşimde zorluk yaşamaya neden olabilir. Kaygı bozukluğu genellikle gelecek kaygısı ve belirsizlikle ilgilidir. Kişi, sürekli endişe duyar ve gelecekte olumsuz olaylardan kaygılanır. Kaygı genellikle fiziksel belirtilerle de ilişkilidir, bu belirtiler arasında kas gerginliği, titreme, terleme ve mide rahatsızlıkları bulunabilir. Kaygı bozukluğu, panik ataklar ve ani, yoğun korku hissi ile karakterizedir. Kaygı bozukluğu, sosyal durumlarla ilgili aşırı kaygı ve sosyal fobiye neden olabilir. Bu farklar, bu durumları birbirinden ayırmak için genel bir çerçevedir. Ancak, tanı koyma ve tedavi için bir uzmana başvurmak önemlidir, çünkü bu durumlar genellikle birbirleriyle iç içedir ve bir kişi birden fazla durumu aynı anda yaşayabilir.

İŞE GİTMEKTEN KAÇINMA EĞİLİMİ

TAKA: Bir kişinin tükenmişlik belirtilerini tanıması için nelere dikkat etmesi gerekir?

PSİKOLOG MERVE AK: Sürekli yorgunluk hissi ve enerji eksikliği. İşle ilgili görevlere odaklanmakta veya günlük aktiviteleri sürdürmekte zorlanma. İşe olan ilginin azalması ve görevlere karşı kayıtsızlık. Başarı duygusundaki azalma ve mesleki hedeflere olan ilgi kaybı. Duygusal tepkilerde belirgin değişimler. Özellikle işle ilgili stres ve baskıya karşı daha kısa sabır, sinirlilik, duyarsızlık veya duygusal kopukluk. İş veya kişisel hayatta verimlilikte belirgin bir düşüş. Görevlere odaklanmakta güçlük çekme ve aynı zamanda işte ve yaşamda performans düşüşü. Sosyal geri çekilme ve izolasyon. İnsanlardan uzak durma, sosyal etkileşimlerden kaçınma ve destek aramaktan çekinme. Fiziksel belirtiler, örneğin baş ağrısı, kas gerginliği, mide rahatsızlıkları gibi somatik şikayetlerin artması. Uykusuzluk, uykusuz kalma veya derin uykuya dalmakta güçlük gibi uyku sorunları. İşte karar verme süreçlerinde zorlanma, sürekli ikilem yaşama ve çözüm bulma konusunda güçlük çekme.

Çevresindeki olaylara duyarsızlık ve genel bir ilgisizlik hissi. İşe gitmekten veya görevleri yerine getirmekten kaçınma eğilimi. Bu belirtiler, bir kişinin tükenmişlik yaşayabileceğini gösterebilir, ancak kesin bir tanı için bir sağlık profesyoneliyle görüşmek önemlidir.

“HAYIR" DEMEYİ ÖĞRENMEK

TAKA: Bireyler tükenmişlikle başa çıkabilmek için neler yapabilirler? Önerdiğiniz başa çıkma stratejileri nelerdir?

Psikolog Merve Ak: Tükenmişlikle başa çıkma süreci kişiseldir ve her bireyin deneyimi farklıdır.

Hangi görevlerin sizi en çok yorduğunu ve tükenmiş hissettirdiğini belirleyin. Bu görevlere odaklanarak sınırlar koyun. Çalışma saatleri arasında düzenli mola vermek, zihinsel ve duygusal enerjinizi geri kazanmanıza yardımcı olabilir. Küçük ve ulaşılabilir hedefler belirleyerek başarı hissi yaşamak, motivasyonunuzu artırabilir. Sınırlarınızı belirlemek ve gerektiğinde "hayır" demeyi öğrenmek, iş yükünüzü kontrol altında tutmanıza yardımcı olabilir. Meditasyon, derin nefes almak, yoga gibi stresle başa çıkma tekniklerini deneyerek rahatlama sağlayabilirsiniz. Aile, arkadaşlar veya meslektaşlarla duygusal destek paylaşımı, tükenmişlikle başa çıkmanıza yardımcı olabilir.

İş yükünü adil bir şekilde dağıtmak ve çalışanların kapasitelerini gözetmek, tükenmişliği önlemede önemlidir. Çalışanlar arasındaki etkileşimi artırarak, açık iletişim ortamı oluşturun.

SINIRLAR SAĞLIKLA BELİRLENMELİ

TAKA: Tükenmişlik sendromunu önlemek için alınabilecek bireysel ve kurumsal düzeyde tedbirler nelerdir?

PSİKOLOG MERVE AK: İş ve özel hayat arasında sağlıklı sınırlar belirlemek, sürekli çalışma baskısı altında kalmamak için önemlidir. Yeterli uyku almak, düzenli mola vermek ve dinlenmeye zaman ayırmak, enerji seviyelerini korumaya yardımcı olabilir. Meditasyon, derin nefes alma, yoga gibi stresle başa çıkma tekniklerini düzenli olarak uygulamak, duygusal dengeyi korumada yardımcı olabilir.

Zevk aldığınız hobilerle uğraşmak, sosyal etkileşimde bulunmak ve kişisel yaşamınıza zaman ayırmak önemlidir. Aile, arkadaşlar veya profesyonel destek aracılığıyla duygusal destek almak, duygusal yükü hafifletebilir. Düzenli olarak kendinizi değerlendirmek, duygusal durumunuzda olası değişiklikleri fark etmek ve gerekirse destek almak önemlidir.

TEDBİRLER

Kurumsal Düzeyde Tedbirler: İş yükünü adil bir şekilde dağıtmak, çalışanların kapasitelerini gözetmek ve aşırı iş yükünden kaçınmak önemlidir. Esnek çalışma saatleri, uzaktan çalışma imkanları gibi işyeri politikaları, çalışanlara iş ve yaşam dengesini sağlama fırsatı tanıyabilir. Açık iletişim ortamı oluşturarak, çalışanlar arasındaki etkileşimi artırmak ve sorunları açıkça konuşmak önemlidir.

Tükenmişlikle ilgili eğitim programları düzenlemek, çalışanların bu konuda farkındalıklarını artırabilir. İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri düzenleyerek, çalışanların fiziksel ve duygusal sağlıklarını koruma konusunda bilinçlendirmek önemlidir. İşyerinde sosyal destek ağlarını güçlendirmek, çalışanların birbirleriyle duygusal yüklerini paylaşmalarına olanak tanır.

PROFESYONEL YARDIM

TAKA: Tükenmişlik yaşayan birisi profesyonel yardım aramaya karar verirse, bir psikologdan neler bekleyebilir?

PSİKOLOG MERVE AK: Tükenmişlik yaşayan birisi profesyonel yardım aramaya karar verdiğinde, biz psikologlardan şu beklentilere sahip olabilir:  Bireyin duygusal durumunu değerlendirecek ve tükenmişlik belirtilerini anlamak için bireysel bir değerlendirme yapıyoruz. Bireyin hissettiklerini anlamak ve empati göstermek için çaba sarf ederiz. Güvenli bir ortamda duygularını özgürce ifade edebilmesini sağlamaktayız. Bireysel terapi seansları, bireyin özgeçmişi, deneyimleri ve duygusal durumu üzerine odaklanır. Bireyin özel ihtiyaçlarına uygun çözümler ve stratejiler geliştirmekteyiz. Danışanımızla birlikte belirli hedefler koymak ve bu hedeflere ulaşmak için çözüm odaklı stratejiler geliştirmek için çalışıyoruz. Tükenmişlik sendromu hakkında bilgi vererek, bireye durumu anlamasında yardımcı olacak psikoeğitim materyalleri sunuyoruz.  Bireye stresle başa çıkma teknikleri öğretilecek ve kişisel yaşam dengesini sağlama konusunda destek vermekteyiz. Tükenmişlikle başa çıkmak için profesyonel yardım aramak, bireye daha iyi bir anlayış, destek ve etkili başa çıkma stratejileri kazandırabilir.