Üretmek ve ürettiğini satmak dünyanın en keyifli işidir. Marmara bölgesinde de böyle binlerce iş adamı var. Kocaeli Sanayi Odasının 2500’ün üzerindeki üyesi de sürekli olarak üretiyor. Türkiye’nin en büyük otomobil fabrikalarının bulunduğu Kocaeli’nin Sanayi Odası Başkanı Trabzonlu kökenli Ayhan Zeytinoğlu. Zeytinoğlu ile sanayiyi, eğitimi ve Trabzon’u konuştuk. İşte özeti:
TAKA: Sayın Zeytinoğlu sizi tanıyabilir miyiz?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: 1958 yılında Gölcük ilçesinde doğdum. İlk, orta ve lise eğitimimi Gölcük’te tamamladım. Daha sonra Londra’da önce İngilizce eğitimi daha sonra üniversite ile lise arasındaki derslerin oluşturduğu eğitimi aldım. Indiana Üniversitesi’nde işletme okudum. İşletmeyi bitirdikten sonra yine Indiana eyaletinde Butler Üniversitesi’nde Uluslararası Finans Dalı’nda mastır yaptım ve aile işletmemizin başına geldim.
Bir Dönem Daha Devam Etmek İstiyoruz
TAKA: Sektörde nasıl büyüdünüz?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Baba işimiz ağırlıklı olarak yumurta üretimiydi. Maalesef depremde kümeslerimizi ve fabrikamızı kaybettik. Başka arayışlarımız oldu o arada. Türkiye’nin önemli Konteynır taşımacısı olan Arkas Firması ile bir ortaklık yaptık. Körfez’de liman yaptık. Otomobil ithalatı ve ihracatını yaptığımız limanımız Türkiye’de konumu itibari ile tek. Sadece otomobil olan bir liman. Yıkılan Fabrikamızın yerine de at yemi, kedi ve köpek maması üreten daha ileri prosedürü olan bir yem fabrikası kurduk. Şuan da onlar la uğraşıyoruz. 1989 yılında kurulan Kocaeli Sanayi Odası’nın kuruluşunda bulundum. İlk dönemden bu yana de yönetim kurulu üyesi olarak bulunuyorum. 2009 yılında yapılan seçimlerde de başkanlığına seçildim. Önümüzdeki dönem de de görev yapmak için düşüncemiz var.
TOBB’da Etkin Görevlerim Var
TAKA: Türkiye Odalar ve Borsalar birliğinde de aktifsizin?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Odalar camiasında oldukça önemli görevlerim var. Türk Amerika Ticaret ve Sanayi Odası’nın New York’taki yönetiminde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin Rıfat beyi temsilen bulunuyorum. Dünya Odalar Federasyonu Genel konseyinde dünyada seçilen 20 üyeden bir tanesiyim. Ayrıca 1965 yılında kurulan İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası ve İstanbul Sanayi Odası’nın kurduğu Odalar Birliği ve STK’ ların destekçisi olduğu İksisadi kalkınma Vakfı’nın 2 buçuk yıldır başkanlığını sürdürüyorum. İktisadi Kalkınma Vakfı Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne entegrasyonu konusunda çalışan bir vakıf. Tamamen sivil toplum örgütlerinde oluşan bir vakıf. Babam 1948 yılında Gölcük tersanesinde çalışmak için Trabzon Köprübaşı’ndan gelmiş. Bizde o vesile ile Gölcük’te doğduk. İyi bir Trabzonspor taraftarıyız. Maçlara gidebiliyoruz. Ağabeyimin kızı Trabzon’da evli zaman, zaman onu ziyarete gidiyoruz. Onlar geliyor.Trabzonspor’u Yabancılar Bozdu
TAKA: Trabzonspor ile ilgili neler önerebilir siniz, neden başarılı olamıyor?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Ben genel kurul delegesiyim. Bir kez oy kullandım. Başkan Usta’nın seçilmesi yönünde oy kullandım. Bir defa bu kadar transfer ile bu takımın yürümeyeceğini biliyoruz. Yabancı transferine ben karşıyım. Bunu iyi yaptıklarını düşünmüyorum. Muharrem beye oy verdim ben. Bir şey de diyemiyorum. Kimse elini taşın altına sokmuyor. Adam da koyunca onu da eleştirmek çok doğru değil. Yani takım içerisinde bir şeylerin bozuk olduğunu görüyoruz. Bu şekilde de Trabzonspor’un başarı elde etmesi mümkün değil. Yapı tamamen değişmeli. Yabancı hocaya karşı değilim ama yabancı oyuncu Trabzon’a yakışmıyor. Bence alt yapısı ile başlamak lazım. Bugün yarın şampiyonluk vaadi ile değil uzun vadeli bir yapılanma olmak zorunda. Bu kararlar ile de Trabzonspor’un mücadele etmesi mümkün değil. Dolayısıyla kendine başka bir yol aramalı. O da özüne dönerek olacak. Alt yapıda çok değerli insanların var olduğunu biliyoruz. Ama çekişmeler maalesef her yerde olduğu gibi takımda da var. Trabzonsporluların hepsi futbolu bilir. Biz biraz daha bildiğimizi düşünüyorum. Ben Sayın Başkanın bu kadar yapancı futbolcu almasına gerek olduğunu düşünmüyorum. Tabi donatamadığınız bölgelere bir iki tane almalısınız ama 7-8 tane ile olmaz. Zaten oynamıyorlar. Birisine veriyorsunuz 2 lira diğerine veriyorsunuz 1 lira diyor ki, 2 liralık oynasın. Onu çıplak gözle seyrediyoruz.
Yatırım Mantıkla Olur Duygularla Değil
TAKA: Trabzon sürekli göç veren bir il. Trabzonlu yöneticiler Türkiye’nin her köşesine yayılan Trabzonlu yatırımcılardan yatırım bekliyorlar. Siz Trabzon’a yatırım yapmayı düşündünüz mü?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Yatırım işi akıl işi. Duygu ile yapacağınız bir iş değil. Tabi ki gücü olan insanların memleketlerin de bir ev yapmaları arazi almaları bu tarz şeyler gayet doğal ama ben
Trabzon’da bir üretim yapayım dediğiniz zaman bir fizibiliteye dayandırmak zorundasınız. Bunu da yapabilmek için bir ürün olması lazım. Biz Kocaeli olarak Türkiye’nin 72 ili kadar vergi veren bir iliz. 70 milyar vergi veriyoruz. 13-14 tane organize bölgemiz var. 69 milyar vergini çarpıcı noktasını söyleyim. 65 civarında İzmir veriyor. 58 Ankara, 5’inci şehir 12 Milyar ile Bursa! Ben hep sözlerimi de Kocaeli’nin en değerli bölgesi Dil Ovası dedim. Çünkü dünya ile rekabet yapabilmeniz için en doğru lokasyon. Pazara ve üretime yakın. Birçok etken var. Bizim ilimizde, Kocaeli’de birçok sanayici çocuğunun eğitimi için İstanbul’a taşınıyor. Yani bunlar gönülden geçme ile olmuyor. Bunların bir iklim oluşması lazım. Trabzon’un iklimi bölge içi çok iyi ama İstanbul ile kıyaslayamazsınız. Bölge bazında Trabzon merkez olarak oluşmuş. Trabzon Bölgenin liderliğini üstlendi yapıyor da. BNU Derneği’nin çalıştayına katıldım. Trabzon’da zenginlikleri ortaya çıkarıp bunları daha nasıl ileri taşıyabilirizi tartışmak lazım. Rusya ile olan bağını biraz daha güçlendirebiliriz. Sinerji oluşturmak lazım.Uzungölü Hep Birlikte Heba ettik
TAKA: Trabzon için turizm varsa fındık ve çay var?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Fındık ve çay çok güzel bir üretim. Onun dışında ekilebilir alanlarda bir şeyler yapmak lazım. Üniversitenin bu noktada öncü olması lazım. Bir entegrasyon olması için bir itici ya da çekici güç olması lazım. Onu devletin kısmen yaratması lazım. Maalesef her yerde aynı. Çok istenilen gibi değil. Yani yatırım çekilmesi noktasında ihtiyaç varsa, rekabet ortanı varsa bu zaten oluşuyor. Trabzon Arap turizmine yönelmiş gibi. Uzungöl’ü 2 yıl önce ziyaret ettim. Hatırladığım Uzungöl’den uzaklaşılmış. Bence o hale gelinmemesi gerekiyordu. Belki yapılaşmaya izin verdiğiniz bir yer olurdu. İnsanların günü birlik gideceği konaklayamayacağı başka bir yer olurdu. Oraya otel koydunuz mu bende orada mülk sahibi olsam ben de isterim.
Motor Da Yapacağız
TAKA: Son yıllarda özellikle savunma Sanayi önem kazandı. Birçok cihazı kendimiz ürettiğimizi söylüyoruz. Fakat motor yapamıyoruz. Sıkıntı nerede?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: 2700 üyemiz var. Hepimiz sanayiciyiz. Minimum 10 tane çalışanı olacak bize kayıt olacak sanayicinin. Ford Otosan bizim en büyük üyemiz. Bizde 270 tane yabancı sermayecinin şirketi var. Türkiye’nin en büyük 10 şirketinin 3 tanesi burada. Motorda ki sıkıntı bilgi eksikliği değil. Sıkıntı bir takım seçimler yaparken siz stratejiye dayalı yapmazsanız bir yerlerde eksiklikler çıkıyor. Türkiye’de üretilen araç sayısı Amerika’dan sonra Dünya’da 2’inci sıradayız. Dokuz tane markamız bile var. 9 marka olunca Pazar zaten ufak. 9’a bölünce kimse motor yapamıyor. Mesela Türkiye’de sadece Ford olsaydı ama 1 buçuk milyon araç üretseydi. Bunların hepsi bir strateji. Renault bizle aynı dönem de hem Türkiye’de yatırım yapmış hem Romanya’da yapmış. Şimdi Romanya’ya Daica diye bir marka üretiyor, bize de satıyor. Dolayısıyla hesapları bozan yatırımları seçmişiz. Şuan da Ford kendi motorunu yapma konusunda çalışıyor. Siz 100 bin araç yapıyorsanız motor yapamazsınız. Her şeyin bir ölçüsü var. Motor konusunda ben hep neden motor üretmediğimizi sorgulamamız lazım demişimdir. Yoksa adama motor yap diyorsun yapamıyor.
Dünyada Yüzde Yüzü Bir Ülkede Üretilen Otomobil Yok
Mesela bizim buradaki fabrika Amerika’ya Cornect ihraç ediyordu. Ford bir karar verdi o ihracatı İspanya’ya verdi. Dolayısıyla bizim iyi yönetilmemiz lazım. Pazarlıkları biraz özgörülü insanların yapması lazım. Bu otomobillere teşvikler verilirken görüşülürken. Devlet istedikten sonra her şey olur. Yerliyi nasıl tarif ediyorsunuz? Ben bundan 6-7 sene önce dedim ki “bence Ford ve Cornekt yerli. Dizaynını bizim mühendisler yapıyor. Motor ile şanzımanı dışarıdan geliyor, ben bunu yerli otomobil sayarım” dedim. Ben burada 1 milyon tane Ford Amerika dahil her yere satıyor olsam niye yerli araç alayım ki benim yerli aracım Ford. Adı Ford, adı Ahmet’te olabilirdi. Öyle bakmak lazım. Ford Amerika markası ortağı ise Koç. Yerli üretimi çok kafaya takmıyorum. Önemli olan ithal ettiğimiz ürünü biz yapamıyoruz mu? Maliyeti mi yüksek? Eğer yapamıyorsak eğitime ağırlık vermemiz lazım. Maliyeti yüksekse üretim maliyetlerimizi irdelememiz lazım. Biz sorunun nedenine bakmıyoruz nasılsa yürüyoruz. Sıkıntı o. Dünya da hiçbir yerde bir ülkenin yüzde yüz aracı yok. Öyle bir şey yok. Şuan da bizim bir firmamız C kasaların arka lambalarını yapıyor. Bütün dünyada ki C Kasaların lambalarını yapıyor.
Fen Bilimlerine Ağırlık Vermeliyiz
TAKA: Türkiye’deki eğtimi sistemine nasıl bakıyorsunuz?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: İngilizce öğrenememedeki temel sorunumuz; bizim İngilizce öğretmenlerimiz ve ya sistem olarak yanlış işe başlamışız. Gramer ile başlıyoruz. Konuşma ile başlamak lazım. Grameri yolda düzelteceksin. Biz tam tersi gramere çok hızlı giriyoruz. Gramer konuşmayı engelliyor. İngiltere’de çocuk gramer ile başlayabilir çünkü zaten konuşuyor. Bizim eksiğimiz konuşma. Bizim en büyük eksiğimiz bu. Bizim öğretmenlerimiz çok iyi İngilizce bilmemize rağmen konuşamazlar. Lisan da konuşmadan öğrenilmez. Bizim bir strateji değişmemiz lazım. Ama en büyük eksiğimiz Fen bilimlerine maalesef yeteri kadar değer vermiyoruz. Yeteri kadar iyi öğretmen yetiştiremiyoruz, okullarımız eksik. Ana sorun eğitim siye düşünüyorum. Dünya’da işsizliği çözen 3-4 tane ülke vardır. Onların başında Almanya geliyor. Almanya’da bu işi öğretmenler ilkokuldan sonra çocuğun kapasitesine göre yön veriyor.
TAKA: Başkanım siyaset düşündünüz mü?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Siyasete girme çabasında değilim. Birkaç defa teklif geldi. İKV görevim aslında benim siyasete olan ilgimi tamamlıyor. Çünkü Türkiye tezlerini gidiyorum bir diplomat gibi savunuyorum. Bu beni olağanüstü tatmin ediyor. Türkiye’deki mevcut siyasette de insan biraz kendine çalışma durumunda. Zaten kendimi işim var çalışıyorum siyasete girmeme gerek yok.
AB Bizi Oyalasa Da Kriterleri Yapalım
TAKA: Avrupa birliği ile ilgili düşünceleriniz neler?
AYHAN ZEYTİNOĞLU: Avrupa Birliği ile aramız daha iyi olsunda AB’ye girmiş olalım diye çok isterdim. Orada parlamenter olmak isterdim. AB’nin normlarına ulaşalım. Girmek ayrı bir konu. Biz Kopenhag Kriterleri’ne ulaşalım halk referandumda tam üyeliği Norveç gibi istemez. Benim hedefim o. Çifte Standard var. Ülkemizin de eksiği var. Bunu samimiyetle görmemiz ve ödevlerimizi yapmamız lazım. AB’nin en büyük eksiği bizi oyalıyor. Bunları her platformda dile getiriyoruz. Samimi olanları da diyor. Bizim amacımız ülkenin bir an önce demokrasi adına bu kriterleri yerine getirip ülkenin huzurunu artırma noktasında çaba sarf etmeliyiz. Zaten o ortamı yaşatırsak her şeyin iyi olacağına inanıyorum.
ZEKİ SANCAK
