Bu yeni uygulama, hem çevreyi koruma hem de döngüsel ekonomiye katkı sağlama amacını taşıyor.
Makineye Atılan Her Ambalaj, E-Cüzdana Para Olarak Dönüşecek
Yeni yıl itibarıyla başlatılacak olan Depozito Yönetim Sistemi, 0.1-3 litre hacmindeki içecek ambalajlarının geri dönüşümünü teşvik edecek. Ambalajlar, barkod okutularak özel makinelerde toplanacak ve makine, atıkları türlerine göre (cam, plastik, alüminyum) ayırarak uygun haznelere yönlendirecek. Her bir ambalaj için ödenecek depozito bedeli, vatandaşların e-cüzdanlarına aktarılacak ve bu paralar alışverişlerde kullanılabilecek.
İlk aşamada, bu makineler alışveriş merkezleri (AVM'ler) ve marketlerde yer alacak.
Dünya Genelinde Kullanılan Başarılı Bir Sistem: Depozito
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdem Görgün, depozito sisteminin dünyada 40'tan fazla ülkede uygulandığını belirtti. Bu sistemin, daha önce boş ambalajların geri iade edilerek yerine dolu ambalajlar alındığı geleneksel yöntemle benzerlik gösterdiğini ifade eden Görgün, "Bu kez, atıkları çöpe atmak yerine, geri dönüşüme kazandırıyoruz. Bu malzemeler, stratejik hammadde olarak ekonomiye geri kazandırılacak" dedi.
Türkiye'de 25 Milyar Adet Ambalaj Geri Kazanılacak
Prof. Dr. Görgün, sistemin yıllık 25 milyar adet içecek ambalajının geri dönüşümünü sağlamayı hedeflediğini vurguladı. Vatandaşlar, alışverişlerinde ödeyecekleri depozito bedelini çevreyi koruma amacıyla gönüllü olarak kabul edecekler. Makinalar, Türkiye'nin dört bir yanına yayılacak ve yaklaşık 20-30 bin cihaz kurulacak.
Dijital Sistem ve E-Cüzdan Uygulaması ile Kolay İade
Yeni sistem, dijitalleşen süreçlerle daha da kolaylaştırılacak. Vatandaşlar, telefonlarındaki QR kodları ile makineleri kullanabilecek ve geri dönüşüm yaptıkça e-cüzdanlarına para aktarılacak. Ayrıca, Türkiye Çevre Ajansı'nın yürüttüğü bu projede, makinelerdeki veriler dijital ortamda izlenecek ve yanlış işlemler engellenecek.
Çevre ve Ekonomi İçin Kritik Bir Adım
Prof. Dr. Görgün, sistemin çevreyi korumak ve ekonomik kazanç sağlamak adına çok önemli bir adım olduğunu belirtti. "Atıkların geri dönüşümünün artmasıyla, Türkiye’nin 2050 yılına kadar sıfır karbon hedeflerine ulaşması daha mümkün hale gelecek" dedi. Görgün, ayrıca depozito uygulamasının toplumda çevre bilincini artıracağına ve gençlerin harçlıklarını bu sistemden kazanabileceğine dikkat çekti.
Geri Dönüşüm Makinaları Türkiye'de Yerli Üretilecek
Depozito iade makinelerinin üretimini gerçekleştiren firmalardan Ayşegül Eroğlu, 2025 itibariyle Türkiye genelinde bu makinelerin yaygınlaşacağını belirtti. Üretilen makineler, %75 oranında yerli olacak ve çevreye zarar vermeyen, temiz geri dönüşüm sağlanması amaçlanacak. Makinaların kullanımını anlatan Eroğlu, "Makineyi kullanmak oldukça basit. QR kodunu okutup, atıkları makineye yerleştirdiğinizde depozito bedeliniz dijital cüzdanınıza aktarılacak" dedi.
Bu sistemle, geri dönüşümün sadece çevre için değil, aynı zamanda ekonomik fayda sağlamak için de önemli bir araç olacağı öngörülüyor. Depozito Yönetim Sistemi, Türkiye'nin döngüsel ekonomiye geçişinde önemli bir rol oynayacak.
