Kutanis hastalığın bilinmeyen yönlerini ve tedavi sürecini anlattı. Kutanis hastalık ile ilgili uyarıda bulundu ve erken tedaviye dikkat çekti. İşte Kutanis’in o açıklamaları;
Toplumun Yüzde 1’inde Görülüyor
Aleyna Tonya: Bipolar bozukluğu kısaca anlatabilir misiniz?
Remzi Kutanis: Toplumun yüzde bire yakınında görünen bir rahatsızlık. Bipolar iki uçlu duygu durum bozukluğu anlamına geliyor. Genelde 20’li yaşlarda görülüyor. İki şekilde ortaya çıktığını görüyoruz mani ve depresyon evresi depresyon ile başlayıp bipolara döndüğü de görülüyor.
Ergenlik Dönemi
Aleyna Tonya: Yaptığım araştırmalarda izlediğim belgesel de bipolar tanısı koyulan bir kişi ergenlik döneminde başladığını fakat benzer yönlerinin çok olduğu için tanının koyulamadığını söylemişti ergenlik dönemi belirtileri ile benzer belirtileri nelerdir?
Remzi Kutanis: Ergenlik dönemindeki kargaşadan dolayı bazen karıştırılabiliyor. Dikkat eksikliği hiperaktivite bulgusu çok konuşma kıpır kıpır olma tahammülsüz olma bu ergenlik dönemi ile eş zamanlı başladığında karıştırılabiliyor. Zaten tıppın genel bir kuralı vardır hastalık yoktur hasta vardır diye parmak izi gibi düşünün hangi hastada bipolar nasıl seyredecek öngöremeyiz. Bipolar kendi içinde üç evreye ayrılıyor ama hecme olarak manik ,depresif, karışık hecme olabiliyor. Bazen hızlı döngü olabiliyor. Manik hecme normalde bir hafta süren bir durum olması gerekirken bazen üç gün sürebiliyor. Ardından başka bir hecmeye geçebiliyor önemli olan zamanında görüp müdahale edip normale döndürebilmek. Trabzon’da 3 bine yakın kişide bipolar bozukluk var.
Eğilim Olabiliyor
Aleyna Tonya: Kendini rahatlatma amaçlı bilinçli olmayan ve genç yaşlarda bu duruma kapılan hastalarda madde bağımlılığına eğilim gözleniyor mu?
Remzi Kutanis: Günümüzde madde kullanımı oldukça yaygın özellikle bonzai tarzı uyuşturucular çok fazla yayıldı ve ilçelere kadar geldi hastaların bazılarında hoşa giden şeylere eğilim daha fazla oluyor. Alkol kullanılıyorsa alkole araç sürmek hoşuna gidiyorsa hıza tehlikeye eğilim olabiliyor.
Ayırması Çok Zor Değil
Aleyna Tonya: Bipoların şizofreniye de çok fazla bağdaştırılıyor farkları nelerdir?
Remzi Kutanis: Ayırması çok zor bir durum değil aslında. Şizofreni iki yıllık bir kuluçka döneminde yavaş yavaş yıkım başlıyor. Bipolarda durum böyle değil daha güçlü aniden başlıyor psikotik bazı durumları benzeye biliyor ama biraz dikkatle rahatça ayırt edilebilir. Şizofreni yıkımla ilerlerken bipolarda tedavi sonucu hiçbir yan etki bırakmamış ve kişi normale dönmüş oluyor. Şöyle de söyleyebiliriz bazı insanlar pesimistik yani mutsuz umutsuz karamsar yapıda olabilirken bazıları da hipertistik canlı kıpır kıpır espritüel üretken hayata güzel bakan insanlarda olabiliyor. Mani kısmında kontrolsüz olan kişi hipomanide dikkatini toparlayabiliyor enerjik mutlu olduğu dönemlerde bu halin devam etmesini de istedikleri oluyor.
Hekiminize Başvurun!
Aleyna Tonya: Hastalarda genel olarak ilaca karşı bir direnç görünüyor bunun nedeni sizce nedir. Bu direnci nasıl kırabiliriz?Remzi Kutanis: Tedavi ettiğimiz hastaları özellikle uyarıyoruz konuşmasında düşüncesinde uyku iştahında tavır ve davranışlarda bir anormallik gördüğünüz zaman ertelemeden tedaviye başvurun diyoruz hastalıkla hasta olma konusunda yetisini kaybetmeden müdahale ettiğimizde ilaca karşı bir direnç görmüyoruz ama hastalık tam anlamıyla başladığında hasta olduklarını kabullenmediklerinde beni öldüreceksiniz zehirleyeceksiniz kaygıları oluyor ve birkaç gün hastaneye yatırmak gerekebiliyor. Yaşadığı ataklarda bilinçlendiği zaman agresif olma dokununca patlayacakmış gibi olma uykusuzluk vb. müdahale edildiğinde sorun yaşamıyoruz.
Yüzde 10 Aileden Kaynaklanıyor
Aleyna Tonya: Genetik yapının etkisi var mı?
Remzi Kutanis: Ailesinde var ise yüzde 10 civarında daha fazla görünüyor. Normal insanlarda yüzde 1 iken ailede varsa yüzde on oluyor.
Yakından Takip Etmemiz Gerekiyor
Aleyna Tonya: Bipolar’ı yaşayan insanların sosyal hayatları ve aile yaşantıları nasıl oluyor bir anda iş hayatlarında ve sosyal çevrede yaşadıkları bu durum depresyonu tetikliyor mu?
Remzi Kutanis: Depresif durumdan manik duruma kaydığı durumlarda antidepresan tedavisi uyguluyoruz bu tedaviyi uygularken yakından takip etmemiz gerekiyor.İyi bir tedavi ile bizim gibi aile ve iş yaşantısı sosyal hayatını sürdürebilir.
Bahar ve kış aylarına dikkat!
Aleyna Tonya: Hastalığın yaşandığı belli bir dönem var mı?
Remzi Kutanis: Özellikle bahar ve kış aylarında geçiş dönemlerin de hastalığın ortaya çıktığını görüyoruz özellikle bu geçiş mevsimleri konusunda hastalarımızı uyarıyoruz.
Gebelik Döneminde Bipolar
Aleyna Tonya: Hastalığı yaşayan kadınlarda gebelik döneminde nasıl bir tedavi yöntem uyguluyorsunuz?
Remzi Kutanis: Kadınlarda doğum sonrası dönemlerde hastalık tetiklenebiliyor bu konuda daha hassa oluyoruz ve yakından takip ediyoruz gebelik döneminde de yakından takip edilmesi gerekiyor. Gebelik süresinde bebeğe zarar verecek ilaçlardan kaçınıyoruz hatta ilaç vermekten de kaçınıyoruz.İlk üç aylık dönemden sonra çok zor durumda kalırsak düşük dozlarda ilaç takviyesi yapabiliyoruz.
Gözlem Yapılması Gerekiyor
Aleyna Tonya: Ailelerin hastaya karşı tutumu nasıl olmalı?
Remzi Kutanis: Ailelerin tutumu bu konuda çok önemli sadece bu hastalıkta değil diğer hastalıklarda da destekleyici olmalılar. Bazen hasta duygu değişimlerini farkedemeyebilir dışardan gözlem yapılması gerekiyor. Hastaların bize 6 ayda bir senede bir uğrayıp mutlaka kontrolden geçmeleri ve ailelerininde bu konuda takipçileri olması gerekiyor.
İntihar Vakalarına Sıkça Rastlanıyor
Aleyna Tonya: İntihar vakaların rastlanıyor mu?
Remzi Kutanis: Evet, diğer depresyonlara oranla bipoların depresyon evresinde intihar girişimleri daha fazla oluyor. Erken yaşlardaki hastalıklar daha şiddetli olduğu için 20li yaşlarda başlıyor zaten yaş ilerledikçe azalıyor.
Ömür Boyu Takip
Aleyna Tonya: İlacı bırakma dönemlerinde bu sorunu nasıl aşıyorsunuz?
Remzi Kutanis: Kişi ilk defa hastalanmışsa onu yaklaşık 6 ay 1 yıl takip ediyoruz. İkinci defa hastalık geçirmişse sağlığına kavuştuktan sonra iki yıl takip ediyoruz. Verdiğimiz ilaçlarında kan testi sonuçlarını alarak takip ediyoruz sonrasında eğer üçüncü bir hastalık geçirirse beş yıl boyunca ilaç tedavisiyle takip ediyoruz. Kişi üçten fazla hastalık dönemi geçirmişse ömür boyu takip ettiğimizde oluyor.
Her Hekim Bir Sanatçıdır Hastalarımızda Sanat Eserlerimiz
Aleyna Tonya: İlaçların sürekli kullanımı halinde insan sağlığına bir zararı oluyor mu?
Remzi Kutanis: Mutlaka kar zarar hesabını gözeterek tedavi programı uyguluyoruz. Her ilacın farklı farklı yan etkileri olabiliyor hekimlik bir sanattır ve bu durum sanatı icra ettiğimiz kısımdır.
Ayrımı Yapmak Gerekiyor
Aleyna Tonya: Bu hastaların cezai ehliyetleri var mıdır?
Remzi Kutanis: Hayır aslında her bir olay için farklı yorumlamak algılamak değerlendirmek gerekir. Olayın altında yatan mantığı kişiyi o fiili yapmaya yönlendiren sevk eden olayda çok önemli bir suç işlendiği zaman bilinçli olarak tasarlanmış kurgulanmış ve uygulanmış olması gerekir. Hastalığın etkisinde bir paranoya yapıp karşımdaki kişi bana zarar verecek düşüncesiyle kendini korumak için mi yapmış yoksa gerçekten kurgulayıp bir kin öfke durumunda mı yapmış bu ayrımı iyi yapmak gerekiyor.
Çalıştığım Okul Suç Duyurusunda Bulununca Farkettik
Bipoları yaşayan E.K.(54) bize hastalıkla geçirdiği süreci anlattı, hastalık süreci ile ilgili tavsiyelerde bulundu.
Aleyna Tonya: Hastalığınızı ilk ne zaman farkettiniz?
E.K. 18 yaşımda farkettim ama tanı koyulmadı. Sadece kendimde olan değişimleri görüyordum. Kendimi halsiz güçsüz hissediyordum. 3 ay çok fazla uyuyordum bazen de 3 ay uyuyamıyordum. Sonra ilerledikçe aklıma ne gelirse yapmaya başladım. Tehlikeli şeyler yapmaya başladım elektrik tesisatları ile oynamak gibi ama kesinlikle bana bir şey olacak diye korkmuyordum. Bir defa intihar ettim. İlaçlarımın hepsini içerek hastaneye kaldırıldım. Ruh ve sinir hastalıklarına yatırıldım. Şok tedavisi uygulandı. Fark edilmesi çalıştığım okulun müdürünün beni polise şikayet etmesi sonucu babamın beni samsuna getirmesi ile oldu. Rahmetli doktorum Psikiyatri Dr. Nejat Akyol’un özel muayenehanesine gittik. İsmini özellikle belirtmek istiyorum. 21 gün bana şok tedavisi uyguladı. Sonrasında yavaş yavaş kendime gelmeye başladım ama o zamana kadar para harcamalar sigara içme para dağıtma herkese yiyecek dağıtma her şeyi yapıyordum.3 yıl ilaç kullandım sonrasında 8 yıl tedavimi bıraktım üçüncü çocuğumu doğurduktan sonra hastalığımın tekrarladığını farkettik.Doktora başvurdum 2002 yılında tekrar rahatsızlandım Samsunda Nejat beye gittik ve bir iğneyle sabahında düzeldim. Bilinçli değildik.
Aleyna Tonya: Eşinizin desteği oldu mu?
E.K. 2002 yılına kadar destek görmedim. Nişanlılık dönemimde hiç olmadı evlendik bir yıl ailemin yanında kaldım o Bursa da kaldı. Bilinçli değildik tabi o dönem. Ailemizde üç kişi bipolar.
Aleyna Tonya: Genetik etkilerin görüldüğü bir rahatsızlık çocuklarınızda veya akrabalarınızda yaşayan oldu mu?
E.K. Evet, en küçük çocuğumda ve yeğenimde oldu ama şu an bilinçli olduğumuz için ne yapılması gerektiğinin farkındayız. Küçük oğlum hastalığını kendi fark edip hekime başvurdu şu an ilaç tedavisi görüyor. Yeğenim daha ağır geçiriyor hastalığını kabullendirme noktasında zorlanıyoruz. Doktordan yardım alsınlar.
Aleyna Tonya: Hastalığı yaşayanlara vereceğiniz bir tavsiyeniz var mı?
E.K. Stresten uzak durmaları gerekiyor. Muhakkak bir doktordan yardım alsınlar çünkü bu hastalık akli dengenin kaybına kadar ilerleyen bir hastalık.
