Hayvancılıkta yaşanan yapısal sorunlar, et fiyatlarını tırmandırırken ithalat geçici çözümler sunuyor. Uzmanlar, Türkiye’nin kırmızı et krizinden çıkışı için kalıcı ve yerli üretime dayalı politikalar öneriyor.
Uzmanlara göre bu tablo, yalnızca enflasyon değil, aynı zamanda yapısal sorunların ve yıllardır ertelenen reformların bir sonucu. Tarım yazarı İnan Mutlu, “Üretmeden tüketen her ülke bağımlıdır. Et ve süt gibi temel gıdalarda bu kadar ithalata dayanmak, uzun vadede gıda güvenliğini tehdit eder” diyerek uyarıyor.
İşte Türkiye'nin hayvancılıkta dışa bağımlılığını azaltmak için önerilen 7 temel çözüm:
1. Yem Fiyatları Kontrol Altına Alınmalı
Hayvancılığın en büyük maliyet kalemi yem. 2025’te besi yemi %35, süt yemi %23 zamlandı. Bu durum üreticiyi zorluyor, hayvanlar erken kesime gönderiliyor.
Çözüm önerileri:
Yerli yem bitkisi üretimi artırılmalı
Yem ithalatı azaltılmalı
Kooperatiflerle yerli üretim organize edilmeli
Gümrüksüz ithalat yerine yem desteği verilmeli
2. Damızlık Hayvancılıkta Yerli Irklar Teşvik Edilmeli
Damızlık ithalatı sektörü dışa bağımlı hale getirdi.
Çözüm önerileri:
Yerli ırk destekleme programları
Damızlık çiftliklere hibe desteği
Genetik ıslah projeleri
Suni tohumlama yaygınlaştırılmalı
3. Küçük Üretici Ayakta Kalmalı
Hayvancılığın bel kemiği olan küçük aile işletmeleri sistem dışına itiliyor.
Çözüm önerileri:
Yıllık sabit destekler verilmeli
Hayvan sayısı değil, üretim kapasitesi esas alınmalı
Köy bazlı veteriner hizmetleri yaygınlaştırılmalı
Faizsiz kredi desteği sağlanmalı
4. Bölgesel Üretim Planlaması Yapılmalı
Her bölge kendi potansiyeline göre planlanmalı, kaynaklar verimli kullanılmalı.
Çözüm önerileri:
İl il hayvancılık haritası çıkarılmalı
Bölgesel eylem planları hazırlanmalı
Meralar planlı kullanılmalı
Destekler bölgeye göre farklılaştırılmalı
5. Vekaletle Kurban Modeli Standartlaştırılmalı
Artan fiyatlar nedeniyle vekaletle kesim artıyor, ancak sistem denetimsiz.
Çözüm önerileri:
Ortak platform oluşturulmalı
Soğuk zincirle dağıtım sağlanmalı
Diyanet ve Tarım Bakanlığı iş birliğiyle denetim yapılmalı
6. Süt Politikaları Revize Edilmeli
Düşük süt fiyatları nedeniyle inekler kesiliyor, hem süt hem et arzı azalıyor.
Çözüm önerileri:
Süt fiyatları yem maliyetine göre belirlenmeli
Soğuk zincir sistemi güçlendirilmeli
Üreticiye doğrudan destek verilmeli
7. Fiyat Denetimleri Sıklaştırılmalı, Aracılar Azaltılmalı
Et ithalatı yapılsa da fiyatlar düşmüyor. Nedeni: fırsatçılık ve fazla aracı.
Çözüm önerileri:
Et ve Süt Kurumu’nun piyasada etkinliği artırılmalı
Kasap ve market fiyatları sık denetlenmeli
Aracı sayısı azaltılmalı
Stratejik et stoku oluşturulmalı
Türkiye’nin et ithalatı yerine üretime dayalı sürdürülebilir politikalar geliştirmesi gerektiği her geçen gün daha fazla önem kazanıyor. Uzmanlar, “Üreten ülke güçlü olur” diyerek çağrı yapıyor: Kalıcı çözüm ancak üretici merkezli bir dönüşümle mümkün.
