Trabzon’un bilinen en eski ve en meşhur caddesi Uzun Sokaktır. Bu cadde Meydan-ı Şarki’den başlayıp Tabakhane Köprüsüne kadar uzanıyordu. 19.’ncu yüzyıla ait bazı belgelerde bu caddeye İskender Paşa Sokağı da denilmektedir.
19’ncu yüzyılın sonu itibarıyla bu caddenin doğusu meydandan itibaren limana kadar araba geçişine müsait bir şekilde uzatılmıştı. Batısı ise Tabakhane ve Zağnos köprüleri üzerinden Kavak Meydanı’nı kat etmek suretiyle Akçaabat’a doğru gidiyordu. Böylece bu cadde şehrin doğusundan batısına uzanan ve araba geçişine müsait olan tek caddesiydi.
Bu caddenin açılışı 1872 yılında Trabzon Valisi Mehmet Emin Muhlis Paşa tarafından gerçekleştirilmiştir. Emin Muhlis Paşa, şehrin içinden geçen ve batıya doğru uzanan bir yol yaptırmıştır. Bu arada Tabakhane Kapısını da yıktırmış, böylece doğuda Tabakhane’ye, batıda Zağnos- Kavak Meydanı’na giden yol açılmış oldu.
Uzun Sokağın geçmişini ise yine sokakta uzun yıllar kitapçılık yapan ve Trabzon’un sembol isimlerinden biri olan Kitabi Hamdi Efendi şu şekilde ifade etmiştir:
“Uzun Sokak 70 yıl önce açılmıştır. Fakat ilk açıldığı yıllarda Uzun Sokakta bugünkü gibi ve sık ve sıralı yapılar bulunmuyordu. Bu sokak ilk önce Maraş Caddesinden açılacakmış. Fakat o zaman nüfuzlu bir kaç aile kendi bahçe ve evlerinin şereflenmesi için bugünkü yerinden açtırmışlardı. O zamanlar Trabzon’da ticaret merkezi Suluhan idi. İran develeri doğruca bu Suluhan’a yüklerini boşaltırdı. Uzun Sokak üzerindeki dükkânlar alçak ve hep kepenkli olduğu için develer göründüğü zaman herkes kepenklerini indirir, develerin geçmelerini kolaylaştırırlardı.”
Trabzon’un en işlek caddesi olan Uzun Sokak, Cumhuriyetin ilk yıllarında pek de bakımlı durumda değildi. Zira Uzun Sokak hakkında bize bilgiler veren Trabzonlu gazeteci Cevdet Alap, Uzun Sokağın, Cumhuriyet devrine kadar törpülene törpülene bugünkü halini aldığını zikretmiştir. Alap’a göre sokakta birkaç yıl evveline kadar (yani 1930’ların sonları) kepenkler, saçaklar mevcuttu ve yol devamlı, toz ve çamur içindeydi.
Tam 15 yıl bu köhne yolun yenilenip parkelenmesi, saçakların kaldırılıp yolun aydınlatılması için mücadele verdiğini belirten Cevdet Alap, nihayet dönemin Belediye Başkanı Cemal Turfan’a sesini duyurabildiğini ve 1938 yılında yolun parkelendiğini, saçakların söküldüğünü, mağaza ve dükkânların boyatıldığını ifade etmiştir.
Uzun Sokağın kuzeyinde bu sokağa paralel bir şekilde uzanan bir cadde daha vardı. Burası bugün de Trabzon’un en işlek caddelerinden biri olan Kunduracılar Caddesidir. Meydan’dan başlayarak Semerciler Yokuşu’na kadar uzanan bu caddenin devamında çarşı ve mağazaların yoğun olarak bulunduğu bir sokak başlardı.
Cevdet Alap, Kunduracılar Caddesi ile ilgili olarak Umumi Harpten önce bu caddeye muvazi olan üst tarafta Uzun Sokak denilen bir cadde daha olduğunu Uzun Sokak’ın Trabzon’un en işlek ve şerefli caddesi konumunda bulunduğunu fakat sonradan Kunduracılar Caddesi’nin şenlenip Uzun Sokağın ikinci plana düştüğünü ifade etmiştir.
Her ne kadar Cevdet Alap, yıllar içinde Uzun Sokağın ikinci plana düştüğünü ifade etse de bu tespit tam olarak gerçeği yansıtmamaktadır. Zira 2008 yılında trafiğe kapatılarak yayalaştırılan Uzun Sokak, halen daha Trabzon’un kalbi konumunda olmaya devam etmektedir.
